Yayınlanma Tarihi: 19.01.2022
ANTRENMANSIZ DÖNEMDE DEĞİŞİM NASIL OLUR? Sporcular; hastalık, yaralanma vb. gibi durumlara bağlı olarak geçici süre ile antrenman yükünü azaltabilirler veya antrenmana tamamen ara verebilirler. Bu dönemde antrenman ile elde edilen kardiopulmoner ve adale yapısı ile ilgili kazanımlarda değişiklikler gelişir.. VO2 Max Maksimum oksijen tüketimi (VO2 max) değeri kişinin bir dakika içinde tüketebileceği maksimum oksijen miktarını dolayısı ile kişinin enerji üretebilme kapasitesini gösteren değerdir.Vücutta enerji üretimi için oksijene ihtiyacımız bulunur. Oksijenin akciğerlerden kana geçmesi, kalp ile kandaki oksijenin tüm vücuda pompalanması ve oksijenin hücreler tarafından alınıp enerji üretimi sağlanması gibi bir dizi fonksiyon birbirini izler. VO2 max değeri çeşitli egzersiz testleri ile ölçülebilir. Bu değer dolaşım ve solunum sisteminin taşıyabildiği oksijenin kaslarda kullanılabilmesinin üst sınırını gösterir. Uzun süre ve uygun şekilde antrenman yapmış kişilerde yüksek VO2 max değerleri görülür. VO2 max düzeyi antrenmana ara verilmeden önce ne kadar yüksekse, antremansız kalınan dönemde VO2 max değerindeki düşüş de o kadar yüksek olur. Antrenmana ara verildiği durumda VO2 max düzeyinin yüksek düzeyde antrenmanlı sporcularda 4 haftadan kısa bir süre içerisinde % 4-14 oranında azaldığı görülmüştür. Antrenmansız dönem 8 haftaya kadar uzadığında VO2 max değerindeki düşüş devam eder. 8 haftalık dönemdeki düşüşten sonra antrenmansız dönem uzadığında VO2 max değeri artık azalmayıp sabit kalır. Kan Hacmi Antrenmanlarla kan hacminde artış olur. Bu sayede egzersiz sırasında iskelet kaslarına daha fazla oksijen taşınması sağlanır. Bu durum düzenli antrenmana başlanmasıyla birlikte yaklaşık 1 hafta içinde ortaya çıkar. Antrenmana ara verildiği durumlarda vücutta dolaşan kan miktarı % 5-12 azalmaktadır. Kan miktarındaki azalma antrenmanları bıraktıktan sonraki ilk 2 gün içinde başlayabilir. İstirahat Kalp Hızı Normal insanlarda dinlenme halinde kalp atım sayısı dakikada 60-90; profesyonel spor yapanlarda 30-60 aralığındadır. Özellikle dayanıklılık sporcularında, vücutta dolaşan kan miktarında artışa cevap olarak istirahat kalp atım sayısında dakikada 30 atıma kadar düşüş görülebilir. Çünkü daha fazla kan ile daha fazla oksijen taşınırken, kalbin çok fazla kan pompalamaya gereksinimi olmaz. Antrenman yapılamayan dönemde ise kan miktarı azalacağı için istirahat kalp atış hızı tekrar daha yüksek hıza (dakikada 60-90 arasına) çıkar. Üstteki EKG antrenmansız sporcuların EKG’si – istirahat nabzı yüksek Alttaki EKG uzun süre antrenmanlı sporcuların EKG’si – istirahat nabzı düşük Kalp Boyutu Sporcularda antrenmanlara yanıt olarak kalp her atımda vücuda daha fazla kan pompalar. Kalp bir kas yapısında olduğundan daha fazla kan pompalarken genişler ve/veya duvarları kalınlaşır. Halter, güreş ve ağırlık sporu yapan Sporcularda kalp duvarları kalınlıkları artabilir veya uzun mesafe koşucuları, bisikletçiler gibi (dayanıklılık sporcularında ) kalp boşluklarının boyutları artabilir. Bu duruma “sporcu kalbi” denir. Metabolik Değişiklikler Antrenman bırakıldıktan sonra enerji kaynağı olarak karbonhidratlar, yağ dan daha çok kullanılmaya başlar. Kaslarda yağların sindiriminde görevli enzimlerin miktarında azalma meydana gelir. Bunların sonucunda yağ yakımı azalır ve LDL kolesterolün kan düzeylerinde artış görülür. Antrenman ve hareketin azalmasıyla 6-10 gün içerisinde kan şekerinin hücre içine alınmasında görevli taşıyıcı proteinlerin miktarında %17-33 azalma görülür, buna bağlı olarak insüline karşı olan duyarlılık azalır. Kasların temel yakıtı kas içinde depolanan karbonhidrat formu olan glikojendir. Antrenmana ara verilen 1-4 hafta arasındaki dönemde kas içi glikojen depo miktarında %20 azalma görülmektedir. Kasların oksijen kullanımı fiziksel aktivite düzeyinin düşmesinden etkilenen diğer bir değişikliktir. Kısa dönemde kasta enerji üretiminde görevli enzim seviyelerinde azalmalar meydana gelir. Uzun dönemde ise kasların beslenmesinde görevli kılcal damar miktarı, dolayısıyla kasların oksijenlenme düzeyi azalır. Kas Kuvveti Kas kuvvetinde azalma, genel olarak 4 haftadan uzun süreli antrenmansız dönemlerde beklenen bir değişikliktir. 8-12 haftalık bir antrenmansızlık döneminde kas kuvvetinde % 7-12 azalma görülür.